چرا هوای سرد باعث سرفه می‌شود؟ بررسی دلایل و درمان‌های مؤثر گیاهی
عوارض و اثرات فشار خون بالا بر سایر اندام‌های بدن چیست؟
۶ مهر
سرفه چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند سرفه یک بیماری است، اما در واقع سرفه علامتی از عملکرد طبیعی سیستم دفاعی بدن به شمار می‌رود. بدن از طریق سرفه تلاش می‌کند راه‌های تنفسی را از وجود ترشحات، گرد و غبار، ذرات آلاینده یا میکروب‌ها پاک‌سازی کند.
در مسیر راه‌های هوایی – از گلو تا نای و برونش‌ها – گیرنده‌هایی وجود دارند که نسبت به عوامل محرک مانند دود سیگار، گرد و غبار یا بازگشت اسید معده حساس‌اند. تحریک این گیرنده‌ها موجب ارسال پیام به مرکز سرفه در بصل‌النخاع شده و در نتیجه، بازدمی شدید برای خروج ماده‌ی محرک ایجاد می‌شود.
انواع سرفه از نظر مدت‌زمان
سرفه حاد (کمتر از ۴ هفته): معمولاً در پی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، سینوزیت یا برونشیت بروز می‌کند.
سرفه تحت‌حاد (۴ تا ۸ هفته): اغلب ادامه‌ی سرفه پس از یک عفونت تنفسی است و به دلیل تحریک مداوم مجاری هوایی ایجاد می‌شود.
سرفه مزمن (بیش از ۸ هفته): معمولاً ناشی از بیماری‌هایی مانند رفلاکس معده به مری (GERD)، سندرم ترشح پشت حلق، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا مصرف برخی داروها است.
انواع سرفه از نظر بالینی
سرفه خشک (Non-productive) : بدون خلط، معمولاً ناشی از ویروس‌ها، آلرژی‌ها یا تحریک عصبی است.
سرفه خلط دار (Productive) : همراه با ترشحات، معمولا درعفونت‌های باکتریایی یا بیماری‌های مزمن ریه مانند COPD است.
سرفه شبانه: می‌تواند نشانه آسم، رفلاکس معده یا نارسایی قلبی باشد.
سرفه پاروکسیسمال (حملات ناگهانی): در سیاه سرفه یا تحریک شدید مجاری تنفسی مشاهده می‌شود.
علل شایع سرفه
علل عفونی:
سرماخوردگی و آنفلوآنزا، برونشیت حاد و مزمن، پنومونی، عفونت‌های ویروسی اخیر مانند کووید-۱۹
علل غیرعفونی:
آسم و حساسیت‌های تنفسی، رینیت آلرژیک و سینوزیت (Postnasal drip)، رفلاکس معده (GERD)، مصرف داروهایی مانند مهارکننده‌های ACE، محرک‌های محیطی مثل دود سیگار، آلودگی هوا و مواد شیمیایی
علل کمتر شایع:
نارسایی قلبی و بیماری‌های قلبی، فیبروز یا تومورهای ریوی، سرفه نوروژنیک (حساسیت اعصاب تنفسی)
تأثیر هوای سرد و آلودگی بر افزایش سرفه
با شروع فصل‌های سرد سال، بسیاری از افراد احساس می‌کنند سرفه‌شان بیشتر می‌شود یا سرفه‌های خشک آزاردهنده‌تری دارند. علت این موضوع تنها سرماخوردگی نیست، بلکه خودِ هوای سرد نیز می‌تواند به‌طور مستقیم موجب تحریک راه‌های تنفسی شود. وقتی هوای سرد و خشک را تنفس می‌کنیم، هوای ورودی باید در بینی و مجاری تنفسی گرم و مرطوب شود تا به ریه‌ها آسیب نرساند. این فرآیند باعث می‌شود پوشش داخلی راه‌های هوایی (مخاط) خشک و تحریک‌پذیر شود، گیرنده‌های عصبی در مجرای تنفسی فعال شوند و در نتیجه، رفلکس سرفه تحریک گردد. به‌علاوه، در هوای سرد معمولاً جریان هوا خشک‌تر است، که این خشکی می‌تواند باعث التهاب خفیف در گلو و نای شود و حس خارش در گلو ایجاد کند.
در فصول سرد معمولاً آلودگی هوا هم بیشتر می‌شود. ترکیب هوای سرد و آلوده، اثر تحریکی مضاعفی بر راه‌های تنفسی دارد و در بیماران مبتلا به آسم یا رینیت آلرژیک، موجب تشدید سرفه و تنگی نفس می‌شود.
بیماران مبتلا به آسم یا COPD، افرادی با آلرژی‌های تنفسی، ورزشکارانی که در فضای باز تمرین می‌کنند، کودکان و سالمندان بیشتر در معرض سرفه ناشی از هوای سرد هستند.
مرطوب نگه داشتن هوا و نوشیدن مایعات گرم و پرهیز از دود سیگار و آلودگی هوا به کاهش سرفه در هوای سرد کمک می کند.
درمان سرفه
درمان سرفه وابسته به علت اصلی آن است. برای انتخاب روش درمان مناسب، باید عوامل زمینه ای مانند عفونت‌های تنفسی، رفلاکس معده، آسم، آلرژی و غیره در نظر گرفته شوند. مصرف خودسرانه داروها می‌تواند با عوارض جدی همراه باشد؛ بنابراین مشورت با پزشک یا داروساز پیش از استفاده از هر دارویی ضروری است.
نقش ترکیبات گیاهی در کنترل سرفه
در سال‌های اخیر، استفاده از ترکیبات گیاهی به‌عنوان درمان مکمل ایمن و مؤثر برای کنترل سرفه مورد توجه ویژه قرار گرفته است. از جمله گیاهان با اثرات ثابت‌شده می‌توان به کاپتیس ریزوما (Coptis rhizoma) و برگ عشقه (Ivy leaf) اشاره کرد.
کاپتیس ریزوما حاوی آلکالوئید بربرین با خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی است و موجب کاهش التهاب و تحریک مجاری هوایی می‌شود. عصاره برگ عشقه (Hedera helix) سرشار از ساپونین‌هاست که اثر خلط‌آور و برونکودیلاتور طبیعی دارند و به تسهیل خروج ترشحات کمک می‌کنند. مطالعات بالینی نشان داده‌اند ترکیب این دو عصاره گیاهی می‌تواند شدت و مدت سرفه را در کودکان و بزرگسالان کاهش دهد.
