زندگی با بیماری دیابت

زندگی با بیماری دیابت

دیابت یا بیماری قند، یک نوع بیماری متابولیکی مزمن است. دیابت زمانی رخ می دهد که قند خون بالاتر از 120 میلی‌گرم / دسی لیتر در یک برهه طولانی باشد. این بیماری به سه نوع اصلی ۱، ۲ و بارداری تقسیم می گردد.

دیابت نوع 2 و علائم ابتلا به آن

حدود 95-90 درصد افراد دیابتی، مبتلا به دیابت نوع 2 بوده که معمولاً در افراد بالای 45 سال دیده می شود. در دیابت نوع 2 بدن توانایی تولید انسولین را دارد ولی یا سلول های بدن برای دریافت قند توسط انسولین تولید شده مقاومت نشان می دهند و یا پانکراس توانایی تولید انسولین را به اندازه کافی ندارد که این موجب عدم ورود گلوکز به سلول و افزایش قند خون می گردد.

براساس طبقه بندی جهانی، فاکتورهای تشخیص قند خون در فرد مبتلا به دیابت نوع 2 به صورت زیر می باشد:

علائم ابتلا به دیابت نوع 2 و تشخیص به موقع آن

تکرر ادرار مخصوصاً در طول شب، تشنگی زیاد، کاهش وزن ناخواسته،گرسنگی زیاد، تاری دید، بی حسی یا گِزگِز دست و پا، خستگی زیاد، خشکی زیاد پوست، بهبودی کند زخم، ابتلا به عفونت بیش از حد نرمال

عوارض ناشی از ابتلا به دیابت و عدم کنترل آن

بیماری قلبی، بیماری کلیوی، از دست دادن بینایی، از دست دادن شنوایی، افسردگی، بروز مشکلات مربوط به پا، بروز مشکلات بیماری های لثه و دندان، کاهش لذت جنسی.
در بین عوارض ناشی از دیابت، بیماری های قلبی، کلیوی و دیابت ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. در افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالا موجب کاهش عملکرد کلیه ها در تصفیه خون می گردد. از طرفی با کاهش عملکرد کلیه ها، قلب به منظور پمپ کردن خون به سمت کلیه ها فشار بیشتری به خود وارد کرده که این خود موجب افزایش فشارخون می گردد.

4 راهکار برای جلوگیری و یا به تعویق انداختن عوارض ناشی از ابتلا به دیابت

✔ کنترل درصد هموگلوبین A1C به زیر 6.5%
✔ کنترل فشارخون به کمتر از 90/140 میلی متر/جیوه
✔ کنترل میزان کلسترول خون
✔ ترک سیگار

زندگی با دیابت

افراد مبتلا به دیابت با انجام دادن چند راهکار مفید می توانند یک زندگی متعادل داشته باشند. در اینجا به 7 راهکار مفید اشاره شده است.

1. داشتن یک تغذیه سالم:

✔ مصرف غذای سالم به میزان درست و در زمان معین
✔ افزایش مصرف غذاهایی با پروتئین بیشتر و کربوهیدرات کمتر
✔ انتخاب کربوهیدرات هایی با فیبر بالا و قند پایین تر
✔ افزایش مصرف آب و کاهش نوشیدنی های قندی

2. نگه داشتن وزن در محدوده سالم:

✔ کاهش شاخص توده بدنی به زیر 25
✔ کاهش سایز دور کمر به زیر 89 سانتی متر در زنان و 101 سانتی متر در مردان

3. انجام فعالیت بدنی مناسب

✔ انجام فعالیت فیزیکی متوسط حداقل 150 دقیقه در هفته یا 75 دقیقه فعالیت فیزیکی شدید در هفته
✔ کنترل قند خون قبل ورزش (اگر کمتر از 100 میلی گرم/دسی لیتر باشد حتماً یک تنقلات کوچک حاوی 15 تا 30 گرم کربوهیدرات مثل دو قاشق غذاخوری کشمش یا نصف فنجان آب میوه طبیعی میل نمایید.)
✔ اگر قند خونتان بالای 240 میلی گرم /دسی لیتر باشد، قند خونتان برای ورزش کردن بالاست و ممکن است دچار کتواسیدوزبتی شوید.
✔ در حین ورزش کردن حتماً آب زیادی مصرف نمایید.
✔ بعد از هر بار ورزش کردن پای خود را بررسی کرده تا هیچ گونه خراش و زخمی وجود نداشته باشد.
✔ انجام فعالیت بدنی منجر به کاهش مقاومت بدن به انسولین، کاهش سطح انسولین در بدن و نهایتاً جلوگیری از ذخیره چربی و افزایش وزن می گردد. همچنین ورزش کردن خطر بیماری های قلبی و آسیب عصبی را کاهش می دهد.

4. داشتن خواب کافی

✔ خواب زیاد منجر به گرسنگی شدید و روی آوردن به غذاهایی با کالری و کربوهیدرات بالا می گردد.
✔ خواب کم منجر به تحریک هورمون استرس و عدم سوختن چربی می گردد.
✔ داشتن فعالیت بدنی در طی روز، تاریک کردن اتاق، عدم تماشای تلویزیون و موبایل قبل از خواب، عدم مصرف غذای سنگین قبل از خواب به داشتن خوابی خوب کمک می کند.

5. بررسی سطح قند خون به صورت روزمره با گلوکومتر

اول صبح قبل از مصرف صبحانه و یا هر گونه نوشیدنی، قبل از نهار، 2 ساعت بعد از ناهار، قبل از خواب
– در نظر داشته باشید قند خون هدف قبل از غذا 130-80 میلی گرم/دسی لیتر و دو ساعت بعد از غذا کمتر از 180 میلی گرم/دسی لیتر باشد.

6. مصرف مرتب داروهای کنترل کننده دیابت و تزریق انسولین در صورت نیاز

7. مدیریت دیابت در بیماری

✔کنترل قندخون هر 4 ساعت یکبار، کنترل وزن هر روز، کنترل دمای بدن صبح و شب، مصرف بیشتر مایعات، در صورت عدم توانایی در خوردن غذا حتماَ هر 4 ساعت یکبار 50 گرم کربوهیدرات خوراکی یا نوشیدنی میل نمایید.
✔ مصرف 50 گرم کربوهیدرات خوراکی یا نوشیدنی هر 4 ساعت یکبار در صورت عدم توانایی خوردن هر گونه غذا

افت قند خون و علائم ناشی از آن

افت قند خون معمولاً در نتیجه مصرف بیش از حد انسولین، مصرف بیش از حد دارو و داشتن فعالیت بدنی رخ می دهد که در این حالت قند خون کمتر از 70 میلی گرم/دسی لیتر بوده و علائمی همچون لرزش، عرق کردن، عصبی و مضطرب شدن، حساس شدن، سرگیجه و گرسنگی را فرد تجربه می کند.
در صورت بروز افت قند خون یکی از راهکارهای زیر را انجام داده، 15 دقیقه صبر کرده و دوباره قند خون را چک نمایید:
مصرف 4 قرص گلوکز، نوشیدن 118 میلی لیتر آب میوه، نوشیدن 118 میلی لیتر سودا معمولی و خوردن 4 تا آب نبات

روش بشقاب در رژیم غذایی افراد دیابتی

– افراد مبتلا به دیابت باید یک برنامه غذایی سالم داشته باشند که این خود شامل:
✔ میزان بیشتری سبزیجات غیر نشاسته ای
✔ میزان کمتری مواد غذایی با شکر افزودنی کمتر و غلات تصفیه شده با فیبر کمتر از 2 گرم
✔ میزان کمتری غذاهای فرآوری شده
– آسان ترین راه افراد دیابتی برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، استفاده از روش بشقاب می باشد. در روش بشقاب، بشقاب در هر وعده غذایی به سه قسمت به صورت زیر تقسیم می گردد:
✔ نیمی از بشقاب: سبزیجات غیر نشاسته ای (سالاد، کلم بروکلی، لوبیا سبز، قارچ، بادمجان، کرفس، هویج)
✔ یک چهارم بشقاب: غذاهای پروتئینی کم چرب (ماهی ها، انواع گوشت کم چرب، حبوبات، تخم مرغ، توفو)
✔ یک چهارم بشقاب: غذاهای کربوهیدراتی (غلات، نخود فرنگی، سیب زمینی، برنج، پاستا، شیر، ماست، میوه جات)
– حتماً در کنار غذا، آب و نوشیدنی های کم کالری مصرف نمایید.

اهمیت شمارش میزان کربوهیدرات دریافتی در رژیم غذایی افراد دیابتی

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت برای کنترل بهتر قند خون، به تعویق انداختن عوارض ناشی از دیابت و بهبود کیفیت زندگی میزان کربوهیدرات موجود در غذا را محاسبه می کنند. محاسبه میزان کربوهیدرات موجود در غذا برای کنترل قند خون بعد از غذا مخصوصاً در افرادی که انسولین تزریق می کنند اهمیت بالایی دارد. میزان کربوهیدرات مصرفی توصیه شده به طور متوسط در روز برای افراد دیابتی در هر وعده غذایی بین 60-45گرم و در هر میان وعده بین 15-20 گرم می باشد. لیست زیر، مقدار چند ماده غذایی با 15 گرم کربوهیدرات را نشان می دهد:

اثر برخی از مواد طبیعی بر روی کنترل دیابت

مصرف برخی از مواد طبیعی می تواند منجر به کنترل بهتر دیابت در افراد مبتلا به آن گردد. در اینجا به برخی از متداول ترین مواد طبیعی و اثرات آن بر سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت اشاره شده است: